ในอดีตมีวิธีการจำแนกคนในสังคมอยู่แบบหนึ่ง ที่จะจัดคนเป็น 2 ประเภท กลุ่มแรกคือ somebody คือคนที่เป็นที่รู้จักในสังคมวงกว้าง

เช่น ผู้นำประเทศ ดารา นักร้อง หรือแม้แต่ผู้ร้ายข้ามชาติ ที่มีใบหน้าอยู่ในแฟ้มประวัติอาชญากรของโลกอย่างเด่นหรา

อีกกลุ่มคือ กลุ่ม nobody ก็คือกลุ่มบุคคลสิ่งมีชีวิตทั่วไป ที่ใช้ชีวิตตามปกติบนโลกใบนี้ ที่เมื่อออกไปนอกเขตที่อยู่อาศัยท้องถิ่นของตัวเอง ก็จะมีสถานะเป็นแค่คนคนหนึ่งที่ไม่มีใครรู้จักชื่อแซ่ที่มาที่ไป

แต่เมื่อวิวัฒนาการด้านเทคโนโลยีมาถึง ว่ากันว่านับจากนี้คนกลุ่ม nobody ก็ได้สูญพันธุ์ไปเรียบร้อยแล้ว

จะบอกว่าเทคโนโลยีทำอะไรกับผู้คนก็ไม่ถูกต้องนัก แต่เป็นมนุษย์ที่ใช้สิ่งประดิษฐ์ในการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของตัวเอง หากสังเกตในช่วง 1-2 ปีที่ผ่านมา อุบัติการณ์ “เน็ตไอดอล” ที่เกิดขึ้นในบ้านเรา ก็เกิดจากการใช้เทคโนโลยี Live หรือการถ่ายทอดสด (ที่ผู้คนเรียกกันติดปากแล้วว่า ไลฟ์สด) ซึ่งทั่วโลกเองก็กำลังตื่นรับและติดตามสิ่งนี้ในชื่อของ Live Streaming (ไลฟ์ สตรีมมิ่ง)

ความน่าสนใจอย่างมากคือ กระแส Live Streaming เติบโตมากที่สุดในภูมิภาคเอเชีย ผู้คนใช้สมาร์ทโฟนของตัวเองในการถ่ายทอดว่าตัวเองใช้ชีวิตอย่างไรในวันๆ หนึ่ง โดยที่พวกเขาก็ไม่ใช่คนดังมีชื่อเสียงหรือเป็นที่รู้จัก และหลายครั้งสิ่งที่พวกเขานำเสนอคือ การนั่งกินอาหาร นั่งทำงาน หรือแม้แต่นอนหลับให้ผู้ชมดู

แต่ความธรรมดาและการใช้ชีวิตอย่างเป็นธรรมชาติ คือปัจจัยผลักดันที่สำคัญของธุรกิจนี้ ห้างร้านผู้ผลิตสินค้าต่างๆ ทำรายได้อย่างมหาศาลจากคลิปของคนหนุ่มสาวที่ถ่ายทอดสดชีวิตประจำวันของตัวเองผ่านสมาร์ทโฟน ซึ่ง เคนเนธ ตัน หัวหน้าฝ่ายบริหารของเว็บสตรีมมิ่งจากสิงคโปร์ BeLive มองว่า การถ่ายทอดเรื่องราวสุดแสนธรรมดาคือวิธีที่คนรุ่นใหม่สื่อสารเชื่อมโยงหากัน

“มันเหมือนกับใครสักคนอยู่ด้วยกันกับคุณเวลาที่คุณกำลังทำอะไรสักอย่างอยู่ เที่ยวเล่นด้วยกันชิลๆ” ตัน กล่าว

เชอรี่ลีน ซี ตัวแทนจาก Bigo Live สตรีมมิ่งไซต์อีกแห่ง พบว่า นักสตรีมมิ่งจำนวนมากถ่ายทอดแม้แต่การนอนหลับของตัวเอง แต่เมื่อศึกษาข้อมูลการใช้งานสตรีมมิ่งก็พบว่า ผู้ชมจะหายไปถ้านักสตรีมมิ่งหายไป ซึ่งนับเป็นเรื่องดีเช่นกันในสายตาของ ซี ว่าจะช่วยให้ผู้คนแข่งขันกันพัฒนาเนื้อหาการสตรีมที่มีคุณภาพมากขึ้นๆ

เว็บสตรีมมิ่งยังเป็นเวทีนำเสนอความสามารถพิเศษ หรือเรื่องราวที่มีแก่นสารในระดับหนึ่งเช่นกัน เจสัน ลี หรือ อีบย็องจุน นักเรียนดนตรีคลาสสิคจากสิงคโปร์ เป็นนักสตรีมมิ่งดาวเด่นประจำ BeLive ที่นำเสนอเพลงที่เขาเล่นคัฟเวอร์เพลงต้นฉบับ และจัดรายการดนตรีทุกสัปดาห์ที่มีศิลปินท้องถิ่นมาร่วมแจมด้วย

นักสตรีมมิ่งทั้งสองแนวได้รับความนิยมและมีชื่อเสียงในเวลาอันรวดเร็วขึ้นจากจุดเด่นของเว็บสตรีมมิ่ง คือ การโต้ตอบแบบปัจจุบัน หรือ real-time interaction ซึ่งเป็นข้อแตกต่างจากเว็บแนวแชร์คลิปวิดีโอทั่วไป

ปรากฏการณ์นี้ยังเป็นที่น่าจับตามองอย่างมากในเอเชีย ด้วยธรรมชาติของไลฟ์สตรีมที่เข้ากันอย่างดีมากกับคนรุ่นใหม่ ข้อมูลจากองค์การสหประชาชาติ (UN) ภูมิภาคเอเชียเป็นพื้นที่ที่คนวัยหนุ่มสาวอายุตั้งแต่ 15-24 ปี อาศัยอยู่มากที่สุด ประมาณ 717 ล้านคน คิดเป็น 60% ของคนรุ่นใหม่ทั้งโลก

คนที่ใช้งานโทรศัพท์เคลี่อนที่เกินครึ่งหนึ่งของโลกก็อยู่ในเอเชีย ส่วนใหญ่อยู่ในจีนและอินเดีย จากข้อมูลของกลุ่มบริษัทธุรกิจเครือข่ายเคลื่อนที่ GSMA

ประการสุดท้ายที่สำคัญ ผู้ใช้งานสมาร์ทโฟนในเอเชียมีอัตราการใช้จ่ายเงินซื้อแอพพลิเคชั่นมากกว่าภูมิภาคอื่นด้วย

การสร้างรายได้ของเว็บสตรีมมิ่ง มาจากการที่ผู้ชมส่งเงินเสมือนจริงให้เหล่านักสตรีมมิ่ง ซึ่งเงินส่วนนี้จะเข้าสู่เว็บไซต์ก่อนจะจัดสรรต่อให้นักสตรีมมิ่ง

เมื่อมีผู้ทำหน้าที่เสนอเนื้อหาในโลกออนไลน์เกิดขึ้นมากมาย ก็ยังนำไปสู่การถือกำเนิดของเอเยนซี่ดูแลบุคคลเหล่านี้ ซึ่งทำหน้าที่เหมือนกับค่ายค้นหาปลุกปั้นศิลปิน เอเยนซี่จะมองหาผู้ทำคลิปหรือนักสตรีมมิ่งที่โดดเด่นทั้งรูปลักษณ์และความสามารถ และที่สำคัญคือ มีฐานผู้ชมมากๆ และทาบทามเข้าสู่สังกัด

หน้าที่ของเอเยนซี่จะช่วยส่งเสริมการผลิตเนื้อหาคลิปของนักสตรีมมิ่ง เช่น อุปกรณ์ถ่ายทอด สถานที่ หรือแม้แต่การคิดบทพูด ซึ่งมักเกิดขึ้นในกรณีที่มี “ผลิตภัณฑ์” ที่ต้องการประชาสัมพันธ์เป็นพิเศษ กรณีของยูทูบ แพลตฟอร์มเผยแพร่วิดีโอ ก็มีการแบ่งส่วนแบ่งรายได้ยอดชมกับเจ้าของช่อง (channel) หากเจ้าของช่องนั้นมีเอเยนซี่ เอเยนซี่ก็จะรับเงินส่วนนั้นไป แล้วไปจัดสรรให้เจ้าของช่องอีกต่อหนึ่ง

ทั้งหมดนี้นับว่าเป็นแค่บางส่วนของโลกการสร้างตัวตนบนโลกออนไลน์ ที่ยังไม่กล่าวถึงข้อเสียและอุปสรรคมากมาย เช่น การสูญเสียความเป็นส่วนตัว การรักษาและต่อยอดกระแสสตรีมมิ่ง ซึ่งอย่างน้อยตอนนี้ก็ได้ทำความรู้จักแบบคร่าวๆ ก่อนที่จะได้สัมผัสกับมันมากขึ้นนับแต่นี้และต่อไปในอนาคต

ภาพ Photo by WANG ZHAO / AFP