เมื่อนวัตกรรมด้านการคลังในประเทศที่ล้ำหน้าที่สุดก็ยังพ่ายแพ้ให้กับความละโมบ

ในเวลานี้โลกออนไลน์มีการแชร์บทความเรื่อง Furusato nōzei โดยบอกว่าเป็นภาษีแบบหนึ่งของญี่ปุ่นที่เจาะจงมอบให้เมืองไหนก็ได้ แล้วจะได้ของขวัญตอบแทนจากเมืองนั้น แต่ที่จริงไม่ใช่ภาษี แม้ว่าจะเรียกว่าภาษี (Nōzei) ก็ตาม ระบบนี้คือเงินบริจาคเพื่อนำไปลดภาษีต่างหาก โดยท้องถิ่นที่ได้รับเงินบริจาคจะมีสินน้ำใจให้เป็นผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น คนบริจาคจะได้ทั้งของกินของใช้ และเอาไปลดหย่อนภาษีได้ด้วย

เช่น คุณ A อยู่โตเกียว บริจาคเงินให้เมืองโทเบะ 30,000 เยน เมืองโทเบะจะได้เงินไปพัฒนา 30,000 เยน ส่วนคุณ A จะได้ลดหย่อนภาษี 28,000 เยน แล้วเมืองโทเบะยังส่ง OTOP ของเมืองมาให้คุณ A ด้วย เพื่อแสดงน้ำใจไมตรี ที่ทำแบบนี้ก็เพื่อกระจายภาษีของคนเมืองให้ลงไปถึงท้องถิ่น

ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจก่อนว่า ท้องถิ่นญี่ปุ่นเก็บภาษีได้และบริหารภาษีเองได้ และยังได้รับสัดส่วนภาษีจากส่วนกลางด้วยส่วนภาษีคร่าวๆ ที่เก็บได้ในญี่ปุ่น เป็นภาษีแห่งชาติประมาณ 50% ส่วนท้องถิ่น 40% ท้องถิ่นจะนำภาษีไปจัดการการศึกษา เลี้ยงเด็ก เลี้ยงคนแก่ สาธารณูปโภค และความสงบเรียบร้อย เพราะการปกครองท้องถิ่นมีประสิทธิภาพ จึงไม่ต้องกังวลว่าท้องถิ่นจะเอาภาษีไป “สัมมนาต่างประเทศ” เหมือนบ้านเรา

ปัญหาคือ ท้องถิ่นมีคนหนุ่มคนสาวน้อยลง คนแก่มากขึ้น รายได้จึงลดลง รัฐบาลจึงต้องใช้ระบบ Furusato nōzei (ภาษีบ้านเกิด) ให้คนเมืองบริจาคเงินช่วยบ้านเกิด หรือท้องถิ่นที่ไหนก็ได้ ทว่า ตอนนี้คนบริจาคมุ่งแต่จะรับของแจก ส่วนท้องถิ่นก็อยากได้เงินจนนำของแพงๆ มาล่อ ทำให้ระบบรวนไปหมด ตอนนี้ Furusato nōzei จึงเหมือนการแย่งกันขาย OTOP เพื่อหาเงินมาบำรุงท้องถิ่น ท้องถิ่นจึงได้เงินไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย เพราะหลายที่ใช้เวาเชอร์กึ่งตัวเงินตอบแทนเลยก็มี

อันที่จริงระบบนี้ดีมาก แต่ความโลภของมนุษย์ไม่มีที่สิ้นสุด ทำให้การกระตุ้นให้คนบริจาคช่วยท้องถิ่น (ซึ่งเป็นรากฐานของโครงสร้างทั้งชาติ) กลายเป็นการแสวงหากำไรในรูปของของแถมไป