บริษัทที่ไม่เคยล่มสลายอายุกว่า 1,000 ปีมีอยู่จริง

รู้หรือไม่ว่า ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีบริษัท “มากที่สุดในโลก” โดยมีกิจการที่มีอายุเกิน 100 ปี มากถึง 21,000 แห่ง (จากการประเมินเมื่อปี 2009) และเมื่อจากบัญชีรายชื่อจะพบว่า 10 อันดับแรกของกิจการที่เก่าแก่ที่สุด เป็นของญี่ปุ่นเสีย 6 แห่ง

บริษัที่เก่าแก่ที่สุดในโลกคือ คงโง กุมิ (Kongō Gumi) ก่อตั้งเมื่อปี 578 หรือเกือบ 1,500 ปีก่อน โดยทำธุรกิจก่อสร้างมาตั้งแต่ยุคนาระ ผู้ริเริ่มคือช่างไม้ชาวเกาหลีจากอาณาจักรแพ็กแจ ที่ได้เชิญให้มาก่อสร้างวัดวาอารามทางพุทธศาสนา เช่น วัดชิเทนโนจิ วัดสำคัญในเมืองโอซากา ที่ยังคงอยู่จนถึงทุกวันนี้ และอนุชนรุ่นหลังๆ ก็ยังมีส่วนในการสร้างปราสาทโอซากา ปราสาทที่ยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น

แม้ว่าคงโง กุมิจะผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของบริษัท ทากามัตสึ ในปี 2006 แต่ทุกวันนี้ก็ยังดำเนินการอยู่ภายใต้ชื่อเดิม และยังเชี่ยวชาญในงานแขนงเดิม นั่นคือ การก่อสร้างวัดทางพุทธศาสนา

อันดับที่ 2 คือ นิชิยามะ ออนเซน เคอุนกัง (Nishiyama Onsen Keiunkan) ผู้ประกอบการด้านโรงแรมที่เก่าแก่ที่สุดในโลก เริ่มให้บริการในปี 705 หรือกว่า 1,300 ปีมาแล้ว ปัจจุบันยังคงเปิดให้บริการอยู่ที่เมืองฮายาคาวะ จ.ยามานาชิ

อันดับที่ 3-5 ของกิจการเก๋ากึ๊กก็ยังคงเป็นญี่ปุ่น คือบริษัท โคมัง (Koman) บริการด้านโรงแรมตั้งแต่ปี 717 ที่เมืองคิโนซากิ จ.เฮียงโงะ อันดับ 4 คือ โฮชิง เรียวกัง (Hōshi Ryokan) ให้บริการด้านโรงแรมเช่นกัน เริ่มตั้งแต่เมื่อปี 718 ที่เมืองโคมัตสึ จ.อิชิงาวะ และอันดับ 5 คือ เกนดะ ชิเงียว (Genda Shigyō) ขายกระดาษในเมืองเกียวโตมาตั้งแต่ปี 771 ทุกวันนี้ก็ยังขายกระดาษแบบเดิม

คำถามก็คือ อะไรที่ทำให้ญี่ปุ่นเต็มไปด้วยบริษัทยุคบุพกาล แต่แข็งแกร่งข้ามศตวรรษ และยังคงโลดแล่นในโลกธุรกิจทุกวัสนนี้ได้?

Emily Tamkin แห่งเว็บไซต์ Slate กล่าวว่า อาจเป็นเพราะบริษัทเก่าแก่ในญี่ปุ่นเป็นกิจการที่สืบทอดในครอบครัว แต่ไม่ใช่ว่าทายาทจากสายเลือดเดียวกันจะสืบทอดกิจการไปทั้งหมด เพราะญี่ปุ่นมีธรรมเนียมรับลูกชายจากครอบครัวอื่นมาเป็นทายาท โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากครอบครัวเดิมไม่มีลูกชาย จะให้ลูกเขยแต่งเข้าบ้านฝ่ายหญิงและใช้นามสกุลของฝ่ายหญิง บางตระกูลใหญ่ๆ มักขอตัวลูกชายจากญาติๆ มาสืบทอดตระกูล ทำให้กิจการครอบครัวมีผู้นำที่หลากหลายมากความสามารถ ไม่ใช่ผูกขาดแต่คนในสายเลือดเดียวกัน แต่อาจจะไร้ประสิทธิภาพจนทำให้กิจการล่มจม

แต่บริษัทรุ่นเก๋าไม่ได้มีเฉพาะแค่กลุ่มโรงแรม ก่อสร้าง ร้านอาหาร เครื่องดื่ม หรืองานประเภทฮาร์แวร์เท่านั้น แต่ยังมีบริษัทสายนวัตกรรมรวมอยู่ด้วย และไม่น่าเชื่อว่าบริษัทสายนวัตกรรมจะมีอายุยืนนาน ทั้งยังสานต่องานสร้างสรรค์สิ่งประดิษฐ์ให้ออกมาสู่สายตาชาวโลกอยู่เรื่อยๆ

หลายคนคงจะไม่รู้ว่า แม้แต่ Nintendo บริษัทที่เป็นตัวขับเคลื่อนอุตสาหกรรมเกมคอมพิวเตอร์ของโลก ก็มีประวัติอันยาวนานมากว่า 100 ปี โดยก่อตั้งขึ้นในปี 1889 โดยแรกเริ่มเดิมทีเป็นผู้ผลิตเกมไพ่ฮะนะฟุดะ ซึ่งเป็นไพ่เฉพาะของญี่ปุ่นสำหรับเล่นคล้ายๆ เกมระหว่างคน 2 คน ซึ่งจะเรียกว่าเป็นเกมรุ่นโบราณก็ว่าได้ ต่อมาเริ่มหันมาเน้นการผลิตของเล่น และหันมาจับธุรกิจวิดีโอเกมอย่างเต็มตัวในปี 1970 จนล่าสุดมีมูลค่าตลาดหลายหมื่นล้านเหรียญสหรัฐ

ฮิวจ์ วิทเทเกอร์ แห่งสถาบันญี่ปุ่นศึกษานิสสัน ใน ม.ออกซฟอร์ด กล่าวกับ Slate กล่าว บริษัทเก่าแก่ของญี่ปุ่นสามารถถ่วงดุลระหว่างการสืบทอดกิจการโบราณเข้ากับการสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ๆ มาโดยตลอดหลายศตวรรษ และอีกประการก็คือ คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับความเก่าแก่และมั่นคงของกิจการมากกว่าตัวเลขการประกอบการ

ยิ่งเก่ายิ่งน่าเชื่อถือนั่นเอง

ภาพ - พ่อค้าตรวจบัญชี โดยโฮกุไซ (1760–1849)