วิจัยชี้วัคซีน Pfizer และ Moderna สร้างภูมิคุ้มกันระยะยาวที่สู้กับ Covid-19 ได้หลายปี ไม่ต้องฉีดเข็ม 3  

ผลการวิจัยซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Nature ระบุว่า วัคซีน Pfizer และ Moderna สร้างภูมิคุ้มกันในร่างกายที่สามารถป้องกัน Covid-19 ได้หลายปี

การค้นพบนี้ยิ่งเป็นหลักฐานยืนยันว่าคนส่วนใหญ่ที่มีภูมิคุ้มกันจากวัคซีนชนิด mRNA อาจไม่ต้องรับวัคซีนบูสเตอร์เข็มที่ 3 ตราบเท่าที่เชื้อไวรัสและสายพันธุ์ของเชื้อไม่ได้พัฒนาไปจากที่เป็นอยู่ในขณะนี้มากนัก ทว่าก็ยังไม่มีการยืนยัน และคนที่หายจาก Covid-19 ก่อนได้รับวัคซีนอาจไม่ต้องรับวัคซีนเข็มที่ 3 แม้ว่าเชื้อไวรัสจะพัฒนาไปมากก็ตาม

“เป็นสัญญาณที่ดีว่าภูมิคุ้มกันของเราจากวัคซีนนี้คงทน” อาลี แอลเบดี นักภูมิคุ้มกันวิทยาจากมหาวิทยาลัยวอชิงตันในเซนต์หลุยส์และหัวหน้าทีมวิจัยเผย

อย่างไรก็ดี งานวิจัยชิ้นนี้ไม่ได้ศึกษาวัคซีนของ Johnson & Johnson แต่แอลเบดีคาดว่าภูมิคุ้มกันจากวัคซีน Johnson & Johnson คงอยู่ได้น้อยกว่าที่ได้จากวัคซีนชนิด mRNA

แอลเบดีและทีมรายงานเมื่อเดือนที่แล้วว่า ในกลุ่มคนที่หายป่วยจาก Covid-19 เซลล์ภูมิคุ้มกันที่จดจำไวรัสจะอยู่ในไขกระดูกอย่างน้อย 8 เดือนหลังจากติดเชื้อ ส่วนผลการศึกษาของอีกทีมหนึ่งชี้ว่า memory B cells (เซลล์เม็ดเลือดขาวที่เปลี่ยนเป็น memory B cells ที่เก็บความจำเมื่อได้รับแอนติเจนตัวเดิมอีก memory B cells จะเปลี่ยนไปเป็นพลาสมาเซลล์หลั่งสารภูมิคุ้มต้านทานออกมาได้เร็วกว่า และมีประสิทธิภาพมากกว่าครั้งแรก) ยังคงเติบโตเต็มที่และแข็งแรงอีกอย่างน้อย 1 ปีหลังจากติดเชื้อ

จากงานวิจัยทั้งสองชิ้นนี้ นำมาสู่ข้อสรุปว่าภูมิคุ้มกันอาจคงอยู่อีกหลายปี หรืออาจอยู่ไปตลอดชีวิต ในคนที่ได้รับวัคซีนหลังติดเชื้อ ทว่ายังไม่แน่ชัดว่าการฉีดวัคซีนอย่างเดียวจะได้ผลอย่างเดียวกันนี้

ทีมของแอลเบดีจึงพยายามหาคำตอบดังกล่าวด้วยการศึกษาแหล่งของ memory B cells นั่นคือต่อมน้ำเหลืองซึ่งเซลล์ภูมิคุ้มกันถูกฝึกให้จดจำและต่อสู้กับเชื้อไวรัส

หลังจากติดเชื้อหรือได้รับวัคซีน โครงสร้างพิเศษที่เรียกว่า ศูนย์กลางเจอมินอลในต่อมน้ำเหลืองซึ่งเป็นที่ฟูมฟัก memory B cells ให้จดจำยีนของไวรัส ยิ่ง memory B cells ได้รับการฟูมฟักมากเท่าไรก็ยิ่งมีความสามารถในการสู้กับสายพันธุ์ต่างๆ ของเชื้อไวรัสที่จะเกิดขึ้น

ทีมของแอลเบดีศึกษาอาสาสมัคร 41 คน รวมทั้งผู้ที่เคยติดเชื้อ 8 คน ที่ได้รับวัคซีน Pfizer และ Moderna ครบ 2 เข็มแล้ว โดยทีมได้สกัดตัวอย่างจากต่อมน้ำเหลืองของอาสาสมัคร 14 คนหลังจากได้รับวัคซีนเข็มแรก 3, 4, 5, 7 และ 15 สัปดาห์

พบว่าหลังจากได้รับวัคซีนเข็มแรก 15 สัปดาห์ ศูนย์กลางเจอมินอลยังทำงานอย่างแข็งขันในอาสาสมัครทั้ง 14 คน และจำนวนของ memory B cells ที่จดจำเชื้อโคโรนาไวรัสก็ไม่ลดลง ซึ่งเป็นสัญญาณที่ดี

ผลการศึกษานี้ชี้ว่า กลุ่มคนส่วนใหญ่ที่ได้รับวัคซีนจะได้รับการปกป้องในระยะยาวจาก Covid-19 สายพันธุ์ที่ระบาดอยู่ในขณะนี้ แต่ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ หรือผู้ที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกันอาจต้องรับวัคซีนเข็มที่ 3 ส่วนผู้ที่หายป่วยจาก Covid-19 และได้รับวัคซีนภายหลังอาจไม่ต้องฉีดเข็ม 3

อย่างไรก็ดี ผู้เชี่ยวชาญเผยว่า การคาดการณ์ว่าการปกป้องจากวัคซีน mRNA จะคงอยู่ยาวนานเท่าใดให้ถูกต้องเป๊ะๆ เป็นเรื่องยาก สำหรับกรณีที่ยังไม่มีสายพันธุ์ที่สามารถหลบเลี่ยงภูมิคุ้มกันนั้น ในทางทฤษฎีแล้วภูมิคุ้มกันอาจคงอยู่ตลอดชีวิต

ทว่าเชื้อไวรัสกำลังพัฒนาตัวเอง ดังนั้นการพิจารณาว่าจะต้องรับซัคซีนเข็มที่ 3 หรือไม่ต้องขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ของ Covid-19 ไม่ใช่ขึ้นอยู่กับภูมิคุ้มกันที่ลดลงเรื่อยๆ

Photo by Jacob King / POOL / AFP