.

โดย อาจารย์ชวินทร์ chavintapoti@gmail.com

วันนี้มีโอกาสได้พบเห็นเหรียญหล่อโบราณเหรียญหนึ่ง ซึ่งเป็นเหรียญยอดนิยมของจังหวัดพิจิตรเช่นกัน เชื่อกันว่าหลวงพ่อเงิน วัดบางคลาน เป็นประธานในการจัดสร้างในปี พ.ศ.2460 ซึ่งทันหลวงพ่อเงินนั่นเอง(หลวงพ่อเงินมรณภาพในปี พ.ศ.2462)

เหรียญที่นำมาให้ชมเพื่อเป็นการศึกษานี้คือเหรียญหล่อโบราณเนื้อเงิน พิมพ์จอบเล็ก หลวงพ่อเพชร วัดท่าหลวง พิจิตร เป็นเหรียญที่มีความละม้ายคล้ายกับเหรียญจอบเล็ก ของหลวงพ่อเงิน วัดบางคลานเป็นอย่างมาก เมื่อนำมาเทียบเคียงกัน สันนิษฐานได้ว่า เป็นฝีมือการหล่อจากโรงงานบ้านช่างหล่อ ซึ่งเป็นโรงงานที่หล่อ เหรียญจอบเล็ก หลวงพ่อเงินวัดบางคลาน นั่นเอง

เหตุผลที่ว่าคล้ายกับเหรียญจอบเล็กของหลวงพ่อเงิน วัดบางคลานนั้น อยากให้ลองสังเกต เริ่มจากลักษณะพิมพ์ของพระ, เมื่อเรามองภาพรวมและเจาะลึกลงไปทั้งองค์ของหลวงพ่อเพชรนั้น คล้ายกับของหลวงพ่อเงินเป็นอย่างมาก การแกะแม่พิมพ์ ลึก มีมิติ  การแกะตำแหน่งบริเวณหัวเข่าซ้ายขององค์พระที่จะใหญ่กว่าหัวเข่าฝั่งขวา(ในองค์พระประธานในโบสถ์วัดท่าหลวง เข่าองค์หลวงพ่อเพชรจะเท่ากัน องค์พระเป็นปางมารวิชัย) ,การม้วนพับหูเหรียญ เป็นต้น

สภาพของเหรียญจอบเล็ก เนื้อเงินเหรียญนี้ ถือว่าสมบูรณ์ ยังไม่ผ่านการใช้งานมา คราบขี้เบ้า คราบสนิม ที่ปรากฏในทุกส่วนทั้งตามซอก ตามผิวพระถือว่าเป็นพระที่ดูง่ายทีเดียวครับ มาศึกษาเพื่อเป็นองค์ความรู้กันครับ

มาดูจุดพิจารณาที่สำคัญกันครับ

1.มามองดูภาพด้านหน้าของเหรียญ จะเห็นสิ่งที่เหลืออยู่จากการหล่อโบราณเป็นเม็ดบอลเล็กๆ อันเป็นธรรมชาติของการหล่อโบราณ ตามซอกองค์พระ อันนี้ถือเป็นจุดสำคัญสำหรับพระหล่อโบราณครับ

2.มาดูจุดถัดมา คราบไคลของขี้เบ้าที่เหลืออยู่จากการหล่ออันนี้ก็เป็นจุดสำคัญเช่นกัน

3.คราบสนิมหรือออกไซด์ที่สัมผัสกับอากาศของเนื้อเงิน และผิวพระจะเห็นเป็นรูพรุนอันเกิดจากการหล่อโบราณซึ่งดินเหนียวผสมปั้นเป็นหุ่นนั่นเอง

4.เข่าซ้ายขององค์พระจะใหญ่กว่าเข่าขวาขององค์พระเหมือนการออกแบบเหรียญจอบเล็ก หลวงพ่อเงิน วัดบางคลาน

5.มีตำหนิเหนือสังฆาฏิองค์พระจะมีรอยคีมจับเพื่อตัดพระออกจากช่อ

มาดูจุดพิจารณาด้านข้างกัน จะเห็นความหนาบางของเหรียญสวยงาม ไม่หนาจนเกินไป มองจากด้านข้างนี้เหรียญจะแอ่นโค้งเป็นธรรมชาติ

1.ลักษณะของห่วงจะโค้งงอน เพราะเส้นห่วงจะหล่อยาวขึ้นไป ลักษณะของเหรียญหล่อโบราณนี้ การหล่อบริเวณหูเหรียญจะหล่อเป็นเส้นเหมือนหวายผ่าขึ้นไปเหนือศีรษะ หลังจากเทน้ำทองแล้วจะใช้ปลายไม้ลักษณะกลมเป็นเครื่องมือในการพับหู โดยนำหูเหรียญลนไฟจนอ่อนตัวแล้วพันด้วยปลายไม้  และตัดก้านหูส่วนที่ยาวเกินออก  และรีบกดหูเหรียญไปติดแน่นกับด้านหลังของเหรียญ จึงดูเหมือนเป็นปากปลิงเกาะติดอยู่ทางด้านหลังของเหรียญ

2.ในสภาพเหรียญที่ไม่เคยนำไปบูชาเลย จะพบเห็นคราบขี้เบ้าที่หลงเหลือจากการหล่อ

3.คราบไคลความเป็นธรรมชาติของผิวโลหะที่สัมผัสกับอากาศมาเป็นเวลานาน

ส่วนจุดพิจารณาด้านหลังนั้น

1.เริ่มจากเส้นหูเหรียญจะเห็นความเก่าของโลหะเป็นธรรมชาติ ไม่เรียบร้อยนักแต่สวยงามเป็นธรรมชาติของการหล่อโบราณ

2.ตรงปลายหูเหรียญที่พับเข้ามาเป็นห่วงเหมือนปากปลิง จะมีความเป็นธรรมชาติสวยงามเห็นคราบไคลความเก่าของผิวที่ประกบกัน

3.คราบขี้เบ้าเก่า แห้งเป็นธรรมชาติของเหรียญอายุ 100 ปี

4.พื้นผิวเหรียญปรากฏคราบสนิมเกาะบนผิวโลหะเงิน ปรากฏความเก่าเป็นธรรมชาติเช่นกัน

5.ปรากฏรอยตะไบแต่งขอบเก็บความเรียบร้อย เป็นร่องรอยเก่า

6.อีกจุดที่ปรากฏรอยตะไบแต่งเก็บความเรียบร้อย พื้นผิวก็มีความเก่าของโลหะชัดเจน

7.คราบสนิมและรอยตะไบแต่งเก่าเช่นกัน

โดยรวมแล้วเหรียญนี้ถือว่าดูง่าย มีความเก่าปรากฏครบ ใต้เหรียญบริเวณกึ่งกลางฐานด้านล่างมีรอยตะไบแต่งทางเข้าของน้ำทองที่มาหล่อเหรียญ หากท่านใดมีโอกาสได้พบเหรียญที่มีความเก่าแบบนี้อย่าปล่อยให้ผ่านไปครับ

ในพื้นที่แถบพิจิตร พิษณุโลก นครสวรรค์ ศิษย์สายตรงหลวงพ่อเงิน ถือว่าเหรียญนี้เป็นสิ่งหวงแหนยิ่งไม่แพ้ของหลวงพ่อเงิน วัดบางคลานเอง เนื่องจากหลวงพ่อเงินท่านเป็นประธานในพิธีสร้างนั่นเอง ที่สำคัญเหรียญนี้สามารถใช้แทนพระเครื่องหลวงพ่อเงิน วัดบางคลานได้ และปัจจุบันหาชมได้ยากยิ่ง และมีประสบการณ์สูงมากสำหรับคนในพื้นที่

หลวงพ่อเพชร วัดท่าหลวง เป็นพระพุทธรูปมีพระพุทธลักษณะที่งดงาม ลักษณะองค์หลวงพ่อเพชร เป็นแบบพระพุทธรูปสมัยเชียงแสนสิงห์หนึ่ง(สังฆาฏิสั้นเหนือพระอุระ) ปางมารวิชัย ขัดสมาธิเพชรหล่อด้วยโลหะสำริด ขนาดหน้าตักกว้าง 2 ศอก 1 คืบ 6 นิ้ว สูง 3 ศอก 3 นิ้ว ประทับนั่งบนฐานที่มีรูปบัวคว่ำบัวหงายรอบรับ สันนิษฐานว่าสร้างในระหว่างปีพ.ศ. 1660 ถึงปีพ.ศ. 1880

ชาวพิจิตรต่างให้ความเคารพนับถืออย่างสูงต่อหลวงพ่อเพชร เป็นพระคู่บ้านคู่เมืองของชาวพิจิตร ใครมีเรื่องเดือดร้อน มีความทุกข์ก็จะมาขอบารมีกับ หลวงพ่อเพชร ให้ช่วยปัดเป่าความทุกข์ทั้งปวง สังเกตุได้จากทุกวันนี้จะมีประชาชนนำหัวหมู เป็ด ไก่ ขนม ไปถวายแด่ หลวงพ่อเพชรที่พระอุโบสถตลอดทุกวัน