ผลการสำรวจข้อมูลการวิจัยและพัฒนาและกิจกรรมนวัตกรรมของภาคเอกชน รอบปีสำรวจ 2561 แตะ 1 % ของจีดีพี เชื่อกระทรวงใหม่ตอบโจทย์ทุกมิติ

สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) เปิดเผยผลการสำรวจข้อมูลการวิจัยและพัฒนาและกิจกรรมนวัตกรรมของภาคเอกชน รอบปีสำรวจ 2561 แตะ 1 % ของจีดีพี เร็วกว่าที่ตั้งเป้า เผยอานิสงส์จากการตื่นตัวเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน ผนวกกับมาตรการกระตุ้นของรัฐ อาทิ โครงการนวัตกรรมแบบเปิด (Open Innovation) การให้ทุนสนับสนุนสำหรับผู้ประกอบการ SMEs/Startup และการให้สิทธิประโยชน์ต่างๆ แก่ผู้ประกอบการ ด้านเอกชนทุ่มทุนวิจัยพัฒนาถึง 123,942 ลบ. ยานยนต์ อาหาร ปิโตรเลียมนำโด่ง เร่งปรับปรุงผลิตภัณฑ์เอาใจผู้บริโภค เลขาธิการ สวทน. คาดตั้งกระทรวงใหม่ช่วยดันลงทุน R&D ทะยานสู่ 1.5 % ของจีดีพีได้ภายในปี 64

ดร.กิติพงค์ พร้อมวงค์ เลขาธิการ สวทน. เปิดเผยถึงตัวเลขการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาทั้งภาครัฐ และเอกชนว่า ในรอบปีสำรวจรอบ 2561 การลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาเพิ่มสูงถึง 155,143 ล้านบาท เพิ่มขึ้นร้อยละ 36 จากรอบสำรวจปีก่อนหน้า โดยหากเปรียบเทียบกับผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ หรือจีดีพี คิดเป็นร้อยละ 1 ต่อจีดีพี ซึ่งถือว่าเป็นตัวเลขที่สูงกว่าเป้าหมายที่ตั้งไว้ และแตะร้อยละ 1 ของจีดีพี เร็วกว่าที่คาดหนึ่งปี

ทั้งนี้ ตัวเลขการลงทุนดังกล่าวแบ่งเป็นการลงทุนของภาคเอกชน 123,942 ล้านบาท และการลงทุนของภาครัฐ 31,201 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนโดยประมาณร้อยละ 80 และร้อยละ 20 ตามลำดับ อย่างไรก็ตาม หากพิจารณาเฉพาะการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาของภาคเอกชน พบว่ามีการลงทุนเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 50 ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 0.80 ต่อจีดีพี โดยเพิ่มจากรอบสำรวจปีก่อนหน้า ที่ภาคเอกชนมีการลงทุน 82,701 ล้านบาท หรือร้อยละ 0.57 ต่อจีดีพี

สอดคล้องกับตัวเลขจำนวนบุคลากรด้านการวิจัยและพัฒนาของประเทศ (FTE) ที่เพิ่มขึ้นอยู่ที่ระดับ 21.0 ต่อ ประชากร 10,000 คน และคาดว่าหากรัฐ และเอกชนยังมีการลงทุนอย่างต่อเนื่อง ประกอบกับการเกิดขึ้นของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่มีเป้าหมายในการขับเคลื่อนประเทศผ่านการสร้างเศรษฐกิจฐานนวัตกรรม และการเตรียมคนไทยสู่ศตวรรษที่ 21

โดยมีการปฏิรูป 3 เรื่องสำคัญ ได้แก่ 1. การปฏิรูปการบริหารราชการ เพื่อให้มีการบูรณาการการทำงานด้านวิจัยและการสร้างบุคลากรให้เป็นไปอย่างคล่องตัว 2. การปฏิรูปกฎระเบียบ เพื่อผลักดันให้ผลงานวิจัยและนวัตกรรมสามารถสร้างประโยชน์ต่อทั้งเศรษฐกิจ สังคม และชุมชน และ3. ปฏิรูประบบงบประมาณ ด้วยการปรับรูปแบบและวิธีการทางงบประมาณให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด จะเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลให้การลงทุนวิจัยและพัฒนาและกิจกรรมนวัตกรรมของภาคเอกชนเป็นไปตามเป้าหมายของประเทศที่วางไว้ คือ ค่าใช้จ่ายด้านการวิจัยและพัฒนาเพิ่มเป็นร้อยละ 1.5 ต่อจีดีพี และบุคลากรด้านการวิจัยและพัฒนา (FTE) จะเพิ่มขึ้นอยู่ที่ระดับ 25.0 ต่อประชากร 10,000 คน ภายในสิ้นปี 2564

สำหรับปัจจัยบวกในการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาในรอบปีสำรวจ 2561 นี้ เกิดจากการตื่นตัวในการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาที่เพิ่มขึ้นเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของผู้ประกอบการเอง ประกอบกับรัฐบาลมีมาตรการกระตุ้นให้เอกชนมีการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาเพิ่มมากขึ้นผ่านนโยบายต่าง ๆ เช่น การให้ทุนสนับสนุนสำหรับผู้ประกอบการ SMEs และ Startup ในการดำเนินธุรกิจนวัตกรรม นโยบายส่งเสริมการลงทุนทั่วไป โดยให้สิทธิประโยชน์ตามประเภทกิจการ (Product-based Incentives) และสิทธิประโยชน์เพิ่มเติมตามคุณค่าโครงการ ตลอดจนมาตรการเพิ่มขีดความสามารถของผู้ประกอบการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) และการขยายเขตเศรษฐกิจนวัตกรรม Economic Zone of Innovation เช่น เมืองนวัตกรรมอาหาร (Food Innopolis) การขยายจำนวนนิคมวิจัย (อุทยานวิทยาศาสตร์) ใน 3 ภูมิภาค เป็นต้น

ทั้งนี้ การลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาในอุตสาหกรรมการผลิตที่เป็นตัวขับเคลื่อนสำคัญในการวิจัยและพัฒนาสูงสุด 3 อันดับแรก คือ อุตสาหกรรมยานยนต์ ที่มีการลงทุนสูงถึง 18,855 ล้านบาท โดยเป็นการลงทุนด้านพัฒนาและปรับปรุงกระบวนการผลิตยานยนต์ไฟฟ้าและสร้างสนามทดสอบรถยนต์ รองลงมาคือ อุตสาหกรรมอาหาร มีการลงทุน 16,203 ล้านบาท ในการวิจัยและพัฒนากระบวนการผลิตเป็นระบบอัตโนมัติ วิจัยนวัตกรรมในการผลิตบรรจุภัณฑ์ และการใช้งานของผู้บริโภค รวมถึงตั้งศูนย์นวัตกรรมการวิจัยและพัฒนา และอันดับ 3 คือ อุตสาหกรรมปิโตรเลียม ที่มีการลงทุน 11,721 ล้านบาท ซึ่งเป็นการลงทุนด้านการวิจัยเทคโนโลยีการผลิตและขนส่งปิโตรเลียม วิจัยพลังงานประยุกต์และยานยนต์ และเทคโนโลยีเชื้อเพลิงทางเลือก เป็นต้น สอดคล้องกับการเปิดเผยตัวเลขการลงทุนของภาคเอกชนในแต่ละกลุ่มอุตสาหกรรมที่ก่อนหน้านี้ได้ออกมาเปิดเผยตัวเลขการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนา อาทิ ในอุตสาหกรรมยานยนต์ ที่ได้มีการปรับตัวเพื่อรองรับกลุ่มอุตสาหกรรมเป้าหมายยานยนต์แห่งอนาคต โดยได้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าแบบผสม (Hybrid Electric Vehicles - HEV) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าล้ำสมัย ผสานทั้งนวัตกรรมที่เหนือระดับและเทคโนโลยีเพื่อสิ่งแวดล้อม เช่นเดียวกับอุตสาหกรรมอาหาร ที่มีการพัฒนาสินค้ากลุ่มอาหารแปรรูป อาหารพร้อมปรุง และอาหารแปรรูปพร้อมทาน และการก่อตั้งศูนย์พัฒนาผลิตภัณฑ์ทั้งในส่วนของสินค้าใหม่และบรรจุภัณฑ์ให้ตรงกับความต้องการของตลาดและผู้บริโภคมากขึ้นด้วย

ด้านผลสำรวจภาคบริการที่มีการลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาสูงสุดคือ บริการทางการเงินและประกันภัยมีการลงทุน สูงถึง 6,007 ล้านบาท มาจากการวิจัยและพัฒนาปรับปรุงการบริการใหม่ การพัฒนา Fintech เพื่อนำมาใช้พัฒนาการบริการด้านการเงินให้ทันสมัยและตอบสนองความต้องการ รองลงมาคือ กลุ่มบริการด้านธุรกิจอื่น ๆ (การบริการทดสอบทางวิทยาศาสตร์และสอบเทียบมาตรฐาน) ที่ลงทุนด้วยเม็ดเงิน 4,724 ล้านบาท ซึ่งสูงกว่าปีที่ผ่านมามาก ผ่านการจัดซื้อและพัฒนากระบวนการทดสอบเพื่อทดสอบผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ ที่เพิ่มมากขึ้น สำหรับภาคค้าปลีกค้าส่งที่ลงทุนด้านวิจัยและพัฒนาสูงสุด คือ ห้าง ร้านสะดวกซื้อ และร้านของชำ โดยมีการลงทุน 10,192 ล้านบาท เนื่องจากผู้ประกอบการหันมาทำการวิจัยและพัฒนาภายในบริษัทตนเองมากขึ้นในเรื่องระบบการตรวจสอบสินค้าใหม่ ปรับปรุงกระบวนการผลิตใหม่ รองลงมา กลุ่มธุรกิจค้าส่ง ตัวแทนจำหน่าย มีการลงทุน 7,995 ล้านบาท จากการพัฒนากระบวนการผลิต ปรับปรุงห้องปฏิบัติการ จ้างบุคลากรด้านวิจัยเพิ่มขึ้น เป็นต้น

นอกจากผลสำรวจข้อมูลการวิจัยและพัฒนาและกิจกรรมนวัตกรรมของภาคเอกชนแล้ว สวทน. ได้มีการสำรวจความต้องการบุคลากรด้านการวิจัยและพัฒนาของกลุ่มอุตสาหกรรมแห่งอนาคต (Future S-Curve) ซึ่งเป็นกลุ่มอุตสาหกรรมเป้าหมายที่รัฐบาลให้ความสำคัญในการพัฒนาให้มีความสอดคล้องกับรูปแบบของอุตสาหกรรมที่กำลังจะเปลี่ยนผ่านจากโครงสร้างเศรษฐกิจที่พึ่งพาการผลิต (Manufacturing and Asset-Based Industry) สู่โครงสร้างเศรษฐกิจการผลิตสมัยใหม่ที่ใช้ความรู้การผลิตขั้นสูงเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มและพัฒนาคุณภาพสินค้าและบริการ (Knowledge-Based Industry)

ซึ่งประกอบด้วย 5 กลุ่มอุตสาหกรรมหลักคือ อุตสาหกรรมเชื้อเพลิงชีวภาพและเคมีชีวภาพ อุตสาหกรรมดิจิทัล อุตสาหกรรมการบินและโลจิสติกส์ อุตสาหกรรมการแพทย์ครบวงจร และอุตสาหกรรมหุ่นยนต์เพื่อการอุตสาหกรรม โดยเป็นการสำรวจความต้องการบุคลากรแต่ละอุตสาหกรรม ในอีก 5 ปีข้างหน้า พบว่า ทั้ง 5 อุตสาหกรรมแห่งอนาคต ภาคเอกชนมีความต้องการบุคลากรที่มีทักษะขั้นสูงในอีก 5 ปีข้างหน้ารวมจำนวน 107,045 ตำแหน่ง แบ่งเป็นอุตสาหกรรมการบินและโลจิสติกส์ มีความต้องการอยู่ที่ประมาณ 29,735 ตำแหน่ง โดยเฉพาะตำแหน่งนักบินและช่างซ่อมบำรุงอากาศยานในด้านอุตสาหกรรมโลจิสติกส์ รวมถึงโครงสร้างพื้นฐานด้านโลจิสติกส์ ที่มีปัจจัยที่ส่งผลต่อการขยายตัวทั้งจากนโยบายของภาครัฐ ภูมิศาสตร์ด้านตำแหน่งที่ตั้ง รวมถึงการเติบโตขึ้นของการซื้อขายสินค้าผ่านพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการเติบโตของอุตสาหกรรมดังกล่าว อุตสาหกรรมดิจิทัล มีความต้องการอยู่ที่ประมาณ 34,505 ตำแหน่ง เช่น Data Scientist, Full-Stack Developer อุตสาหกรรมหุ่นยนต์เพื่อการอุตสาหกรรม มีความต้องการอยู่ที่ประมาณ 12,816 ตำแหน่ง เช่น Data Scientist, Robotic Control Engineer, Mechanical Engineer อุตสาหกรรมการแพทย์ครบวงจร มีความต้องการอยู่ที่ประมาณ 20,153 ตำแหน่ง เช่น Scientist Chemist, Scientist Biologist และอุตสาหกรรมเชื้อเพลิงชีวภาพและเคมีชีวภาพ มีความต้องการบุคลากรในอนาคต อยู่ที่ประมาณ 9,836 ตำแหน่ง เช่น Biologist, Mechanical Engineer ตามลำดับ

ดร.กิติพงค์ กล่าวเพิ่มเติมว่า สำหรับงานในอนาคตของ สวทน. เพื่อรองรับการตั้งกระทรวงใหม่ จะมุ่งเน้นการเสนอนโยบาย ยุทธศาสตร์และมาตรการต่างๆ เพื่อสร้างระบบนิเวศ (ecosystem) ให้เอื้อต่อการพัฒนาการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม ตัวอย่างเช่น การจัดทำแผนที่นำทางการวิจัยขั้นแนวหน้า (Frontier Research) ของประเทศไทย ปี 2564-2574 และมาตรการส่งเสริมและสนับสนุนงานวิจัยขั้นแนวหน้า การจัดทำนโยบายขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียนและเศรษฐกิจสีเขียว (Bio-Circular-Green Economy หรือ BCG Economy) โดยจะฉายภาพอนาคตการใช้เทคโนโลยีเพื่อสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียนระยะ 20 ปี ทำแผนที่นำทางพัฒนาเทคโนโลยีด้านเศรษฐกิจหมุนเวียนระยะ 5 ปี และจัดทำข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและมาตรการพัฒนา วทน. ด้านเศรษฐกิจหมุนเวียน มีการจัดตั้ง Policy Accelerator & Future Lab ซึ่งเป็นกลไกในการออกแบบและทดสอบนโยบายระหว่างหน่วยงานในกระทรวงใหม่ และหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง การจัดทำข้อเสนอมาตรการสนับสนุนทุนสำหรับผู้ประกอบการขนาดเล็กเพื่อพัฒนาผลงานวิจัยและนวัตกรรมตามโจทย์ความต้องการของภาครัฐ (SBIR/STTR) ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาขีดความสามารถในการวิจัยและพัฒนาผลงานวิจัยและนวัตกรรมของภาคเอกชน โดยใช้โจทย์ที่เป็นปัญหา หรือความต้องการของภาครัฐ ซึ่งจะเป็นการส่งเสริมผลงานวิจัยและนวัตกรรมของเอกชนให้มีตลาดรองรับ รวมถึงกำหนดเงื่อนไขให้เอกชนร่วมวิจัยกับหน่วยงานของรัฐ สถาบันวิจัยและมหาวิทยาลัย เพื่อให้เกิดการถ่ายทอดความรู้ระหว่างภาคส่วน นอกจากนี้ สวทน. ยังมีแผนในการจัดทำนโยบายการพัฒนากำลังคนสำหรับอุตสาหกรรมยุทธศาสตร์ของประเทศ (National Manpower Planning for Strategic Industries) ซึ่งถือเป็นเรื่องใหม่ของประเทศ โดย สวทน. จะจัดทำข้อเสนอแนะนโยบาย กลไก มาตรการ หรือแนวทางขยายผลระบบสารสนเทศ Talent Management เพื่อใช้ประมวลผลข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) ด้านกำลังคน วทน. เพื่อให้ได้มาซึ่งระบบบริหารจัดการกำลังคน อันจะนำไปสู่การพัฒนาบุคลากรด้านบริหารจัดการ วทน. และบุคลากรด้าน วทน. และเมื่อเกิดการพัฒนาข้างต้นระบบนิเวศนวัตกรรมในระดับภูมิภาคจะมีความเข้มแข็ง ก่อให้เกิดการไหลเวียนแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ด้าน วทน. ต่อไป อีกหนึ่งงานสำคัญในอนาคตคือ การออกแบบระบบและการบริหารจัดการกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ซึ่งจะจัดสรรงบประมาณในลักษณะ Block Grant และต่อเนื่อง (Multi – Year) โดยกองทุนนี้จะอยู่ภายใต้กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โดยทั้งหมดนี้ เป็นเพียงส่วนหนึ่งของภารกิจสำคัญในอนาคตอันใกล้ของ สวทน. ที่ล้วนมีเป้าหมายในการเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันของประเทศ ตลอดจนการพัฒนาสังคมและคนไทย อันจะนำประเทศให้หลุดพ้นจากประเทศรายได้ปานกลางสู่ประเทศที่มีรายได้สูง และก้าวสู่ประเทศที่พัฒนาแล้วในที่สุด